سرمایه‌ گذاری خطرپذیر در جهان و ایران

سرمایه‌گذاری خطرپذیر جهان در سال ۲۰۲۲

دنیای سرمایه‌گذاری استارت‌آپ‌ها در سال ۲۰۲۲ به این امید آغازشد که در سال جدید نیز همچنان شتاب رکوردشکن خود در سال ۲۰۲۱ را حفظ کند، اما این اتفاق نیفتاد. سرمایه گذاری خطرپذیر  جهان در سال ۲۰۲۲، کاهش ۳۵ درصدی نسبت به سال قبل نشان داد که شیبی حتی بیشتر از بحران مالی سال ۲۰۰۸ یا حباب دات کام داشت. با این حال، از نظر استانداردهای تاریخی، سطوح سرمایه‌گذاری در سال ۲۰۲۲ همچنان بالاتر از هر سال دیگری به جز سال ۲۰۲۱ بود و سرمایه‌گذاران ۲۹ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰ هزینه کردند. بنابراین کاهش سرمایه‌گذاری VC در سال ۲۰۲۲، نه یک دوره تاریک، بلکه یک اصلاح ساده پس از یک سال غیرمنطقی و هیجانی بود.
شکل ۳: سهم حوزه‌های مختلف VC در سال ۲۰۲۲ (منبع: venture intelligence)

تعداد منحصر به فرد سرمایه‌گذاران سرمایه‌گذاری خطرپذیر به شدت افزایش یافته و به ۴۰ هزار تن رسیده است.

تکرار تجربه سال ۲۰۲۱ کار سختی بود؛ استارت‌آپ‌هایی که سریع‌ترین رشد را داشتند، با سرمایه فراوان پاداش گرفته و شرکت‌های فناورانه با ارزش‌گذاری‌های بالا وارد بورس شدند. کلماتی مانند SPAC به بلیط طلایی پول نقد تبدیل شدند. هزاران NFT با ارزش میلیون‌ها دلار خریداری شد و بیت کوین به ۶۵ هزار دلار رسید. از طرفی تعداد بی‌سابقه‌ای از استارت‌آپ‌های فناورانه بسیار بالاتر از آخرین ارزش‌گذاری‌های خصوصی خود، عرضه‌ی عمومی شدند.

دلایل زیادی وجود داشت که این نمایش باشکوه در سال ۲۰۲۲ ادامه ‌یابد، اما چنین نشد: سقوط بازار سهام، اخراج‌های انبوه حوزه فناوری، فروپاشی کریپتو و رکود بازار NFTها منجر به کاهش مذکور شد. با این حال، یکی از نقاط درخشان سال ۲۰۲۲، انتشار پروژه‌های DALL-E و ChatGPT به عنوان نشانه‌ای از دستاوردهای پیشرفت‌ هوش مصنوعی بود. صنعت VC در حال گذراندن یک دوره اصلاح است و سرمایه‌گذاران و کارآفرینان متوجه می‌شوند که رسیدن به موفقیت پایدار مستلزم زمان و کار سخت است. سازمان‌هایی که این اصول را رعایت کنند، رشد کرده و بنیانی برای موفقیت آینده می‌سازند.

شکل ۴: مقایسه حجم دلاری سرمایه‌گذاری خطرپذیر در مناطق مختلف از سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۲ (منبع: crunchbase)

۳ پیش‌بینی برای سال ۲۰۲۳

۱- هیجان حوزه امنیت سایبری کمتر شده و ارزش‌گذاری‌ آن به حالت عادی خود باز خواهد گشت.

.

۲- بازارهای عرضه اولیه سهام کساد باقی خواهند ماند، اما اگر عرضه‌ای انجام شود بیشتر مربوط به شرکت‌های حوزه امنیت سایبری، فینتک و بانکداری خواهد بود.

۳- با وجود سقوط کریپتو، حوزه فینتک همچنان داغ خواهد بود، درست همانطور که در سال ۲۰۲۲، این حوزه بیشترین سرمایه خطرپذیر را دریافت کرد.

سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران

سرمایه‌گذاری خطرپذیر با عمر حدودا ۸۰ ساله‌اش، یک صنعت جوان بوده و در مقام مقایسه، صنعت VC ایران با قدمت حدودا ۱۰ ساله، کاملا نوپا به حساب می‌آید. انجمن سرمایه‌گذاری خطرپذیر ایران  به همت فعالان عرصه سرمایه‌گذاری خطرپذیر و نهادهای پشتیبان و به منظور ایجاد کانونی برای گردهمایی فعالان این صنعت در دی ماه ۱۳۹۱ تاسیس شد و در حال حاضر دارای بیش از ۱۰۵ عضو فعال متشکل از صندوق‌های پژوهش فناوری، شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، صندوق‌های جسورانه و شتابدهنده‌ها و فرشتگان کسب‌و‌کار است. به استناد آمارهای این انجمن، از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۳۹۸ نزدیک به ۵۰۰ میلیون دلار در کل اکوسیستم استارت‌‌آپی ایران  سرمایه‌گذاری شده است. آمارهای داخلی ایران در این بخش، برگرفته از گزارش منتشرشده توسط این انجمن در سال ۱۴۰۰ است.

به طور کلی در سال ۱۴۰۰، مبلغ کل قراردادهای سرمایه‌گذاری‌ خطرپذیر، ۲۲۲۰ میلیارد تومان، تعداد کل قراردادها برابر با ۳۱۵ و میانگین مبلغ هر قرارداد حدود ۷ میلیارد تومان برآورد شده است. همچنین نوع مالکیت اعضای انجمن، ۶۶ درصد غیردولتی، ۳۰ درصد خصوصی و ۴ درصد عمومی برآورد شده است. این در حالی است که سرمایه ثبتی ۵۷ درصد اعضا، کمتر از ۱۰ میلیارد تومان است.

انواع مجوز در ایران

سرمایه‌گذاری خطرپذیر در ایران به سه صورت قابل ثبت است: ۱) شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر که بدون نیاز به گرفتن هیچ‌گونه مجوزی، مگر مجوز ثبت شرکت، قابل ثبت است. ۲) صندوق پژوهش و نوآوری که برای ثبت آن، مجوز صندوق نوآوری و شکوفایی نیز لازم است. برای بدست آوردن این مجوز، سرمایه‌گذاران در قالب سه هسته علمی، دولتی وخصوصی تقسیم‌بندی می‌شوند ۳) صندوق خطرپذیر بورسی که برای ثبت آن، مجوز سازمان بورس و اوراق بهاردار نیاز است و برای اخذ این مجوز باید معیارهای مالی خاصی، فراهم شود.

شاخص جهانی نوآوری (GII)

شاخص جهانی نوآوری (Global Innovation Index) که توسط WIPO (سازمان جهانی مالکیت فکری و یکی از ۱۵ آژانس سازمان ملل) گزارش می‌شود، جدیدترین روندهای نوآوری جهانی را در پس‌زمینه چالش‌های موجود رصد می‌کند. این شاخص، نوآورانه‌ترین اقتصادهای جهان را نشان داده و عملکرد نوآوری ۱۳۲ کشور را بر اساس حدود ۸۰ معیار (شامل محیط سیاسی، آموزش، زیرساخت و ایجاد دانش) رتبه‌بندی می‌کند. GII به نظارت بر عملکرد در اقتصادهای درون یک گروه درآمدی، کمک شایانی می‌کند. این شاخص نشانه‌ای از پیشرفت کشورها در بخش‌های تحقیق و توسعه و سرمایه‌گذاری در نوآوری (به ویژه سرمایه‌گذاری VC) است. در آخرین گزارش WIPO سال ۲۰۲۲، رتبه ایران (۵۳)، ترکیه (۳۷)، عراق (۱۳۱)، سوییس (۱) و آمریکا (۲) است.

پیام بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *